Özgür Keçi Projesi, Seferihisar Doğa Okulu ve Seferihisar Belediyesi’nin ortaklaşa yürüttüğü çalışmalardan biri. İzmir’in Seferihisar ilçesindeki meralarda, hala yaşamaya devam eden bir kültür olan çobanlık, bölgedeki tarımsal üretimin doğayla uyumlu bir şekilde sürdürülebilmesi ve biyolojik çeşitlilik açısından son derece önemli.
Keçi ve insanın ilişkisi antik dönemlere kadar uzanıyor. Anadolu coğrafyasının pek çok yerinde binlerce yıldır süren bu kültür sayesinde yalnız insan ve keçilerin yaşamları değil, çobanlığın devam ettiği bölgelerdeki diğer pek çok canlının yaşamı birbirine teyellenmiş durumda.
Bu uyumun yaşayan örneklerinden birisi olan Seferihisar’daki Orhanlı Köyü’nde, çobanlığın hala devam ediyor olması sayesinde köydeki zeytinliklerde tarım ilaçları kullanılmıyor. Toprak sürülmüyor. Zeytinlerin etrafındaki piynar çalıları, henüz aşılanmamış delice filizleri gibi çalıların kesilmesine gerek kalmıyor. Zeytinlikler, bölgedeki sincap, domuz, bukalemun, çeşitli böcek ve kuş türleri için uygun yaşam alanları olarak var olmaya devam ediyor. Bu yüzden Seferihisar Doğa Okulu’nun ortaya koyduğu “Yavaş Zeytinyağı” kavramı da geleneksel çobanlığın devam etmesiyle doğrudan bağlantılı. Üretiminden sofraya konuluşuna kadar diğer canlıların yaşamını destekleyen bir ekosistem ve en azından 2500 yıllık bir geleneği devam ettiren bir doğa kültürü mirası olan Yavaş Zeytinyağı’nın yirmi kriterinden birisi, zeytin ağaçlarının altında hayvanların özgürce otlatılıyor olması.
Ayrıca son yıllarda artan büyük orman yangınlarının başlıca sebebi olan, çam ormanlarının arasındaki açıklıklarının keçilerin ormana girme yasağıyla beraber kapanması, yasağın kalkmasıyla birlikte yeniden azalmaya başlamış durumda.
Bu döngü, ancak hayvanların özgür bir şekilde dağlarda, zeytinliklerin arasında, meralarda otlamasıyla mümkün oluyor. Ancak maddi sıkıntılardan dolayı çobanlık geleneğini hala sürdürmekte olan aileler, hayvanlarını ağılda beslemeyi, ya da hayvanların merada geçirdikleri süreyi azaltarak, onları daha çok yem ile beslemeyi tercih edebiliyor. Bu hem hayvanların hem onların sütünü tüketenlerin sağlığını tehlikeye atarken hem de bölgedeki biyolojik çeşitliliğin ve doğayla uyumlu tarımın da büyük ölçüde zarar görmesine neden oluyor.
Seferihisar Doğa Okulu, Seferihisar Belediyesi ile birlikte yürüttüğü Özgür Keçi Projesi kapsamında, merada özgürce otlayan hayvanların, son derece kıymetli olan sütlerinin değerinin artmasını ve böylece binlerce yıldır devam eden çobanlık geleneğinin devam etmesine katkıda bulunmayı amaçlıyor. Bu yolla elde edilen sütün yemle beslenen hayvanların sütünden ayrı olarak toplanması hedefleniyor. Meralarda özgürce gezen hayvanlardan elde edilen sütün diğer sütlerden ayrılarak hak ettiği değere ulaşması ve çobanlık geleneğinin devam etmesi Özgür Keçi Projesi’nin temelini oluşturuyor.
Fotoğraf: © Mahmut Koyaş
Harikaaaaaaaaaaaa